Uitgave: December 2015
De laatste winkeldochter in de Venestraat
De laatste winkeldochter in de Venestraat
Coby van Veen stond 75 jaar achter de toonbank van de textielwinkel aan de Venestraat 37. Met haar overlijden verloor deze straat zijn laatste winkeldochter.
Het is zondag 27 september 1863 als in het gezin van Cornelis van Veen en Francina Wijtvliet hun eerste zoon, Jacobus van Veen, wordt geboren. Het gezin woont aan de Veenweg 19, Cornelis is daar winkelier. Jacobus wordt later boterhandelaar en koopman en trouwt op 7 mei 1890 in Den Haag met Jacoba Cornelia den Hollander. Ze wonen onder meer aan de Cartesiusstraat 135 in Den Haag. Jacobus bezit verschillende cafés, onder andere op de hoek Vlamingstraat/Spuistraat, Kalvermarkt/ hoek Torenstraat en in de Juffrouw Idastraat. Hij verhuurt ook huisjes.
Jacoba Cornelia Den Hollander (1868-1905), de oma van Coby van Veen.
In het gezin van Jacoba en Jacobus worden 8 kinderen geboren. Op 26 januari 1897 wordt in Den Haag Cornelis Johannes van Veen geboren. Na het overlijden van Jacoba Cornelia hertrouwt Jacobus op 10 januari 1906 in Den Haag met Jacoba Hendrika de Jong. In de akte staat dat hij als beroep 'koffiehuishouder' is, zijn schoonvader is 'houder ener wasinrichting'. Cornelis van Veen groeit op in Den Haag en trouwt op 7 november 1923 in Berkel en Rodenrijs met Anna Catharina van Steenderen; beiden zijn 26 jaar. Op het najaar van 1923 laat het paar zich inschrijven in het bevolkingsregister van de toenmalige gemeente Stompwijk.
Eind 19de eeuw is ene Kornelis de Jong, kapper, eigenaar van het pand Venestraat 37 (kadastraalnr. F 1025). Hoe oud het pand aan de Venestraat 37 precies is kan helaas niet meer worden achterhaald. De eerste tekening uit het bouwarchief van het gemeentearchief dateert van 31 mei 1889.
Detailtekening uit 1889 van het pand Venestraat 37. (Bron: gemeentearchief Leidschendam-Voorburg)
Op de plattegrond van het pand Venestraat 37 is te zien dat het pand is ingedeeld in een woonruimte, met diverse kasten en 2 bedsteden, en een keuken. De voorkamer heeft een schouw. Een dergelijke voorkamer werd niet als woonkamer gebruikt, maar als 'mooie kamer', waar men 's zondags zat en bezoek werd ontvangen. Vaak stonden daar dan ook de mooiste meubels en siervoorwerpen. Door de week leefde men in de achterkamer of in de keuken. Het zou zo maar kunnen dat de toenmalige pastoor Beddink hier met de heer des huizes aan het einde van de 19e eeuw onder het genot van een goede sigaar weleens een gesprek heeft gevoerd.
Het pand Venestraat 37 rond 1905. (bron: Gemeentearchief Leidschendam-Voorburg)
In 1906 verkoopt Kornelis de Jong het pand aan Cornelis Adrianus van Veen, eveneens kapper. Op de foto lezen we in het raamkozijn dat hij ook tabak en sigaren verkoopt. In het 'Officieel adresboek' van 1918 staat hij omschreven als: C.A. van Veen, barbier Veenestraat B 235 (dit sectie nummer is uiteindelijk veranderd in het adres Venestraat 37). Op 9 februari 1920 vraagt Cornelis van Veen de gemeente om een vergunning 'om zijne winkel te vernieuwen door de 2 lichtkozijnen aan den voorgevel te laten vervangen door een winkelraam'.
Tekening bij de bouwaanvraag van 9 februari 1920. (Bron: Gemeentearchief Leidschendam-Voorburg)
Pand van kapper Cornelis Adrianus van Veen aan de Venestraat 37 in 1920. De buurtbewoners moesten letterlijk stilstaan op het moment dat de fotograaf met zijn houten platencamera deze foto maakte. De opname geeft een inkijkje in het gemoedelijke leven van zo’n 95 jaar geleden. (Bron: Gemeentearchief Leidschendam-Voorburg)
In 1923 verkoop Cornelis van Veen het pand aan zijn achterneef Cornelis Johannes van Veen. Op 5 oktober van dat jaar opent de heer C.J. van Veen in het pand Venestraat 37 een textielhandel. Op 9 november 1924 wordt hun eerste zoon, Jacobus Arnoldus Marie, geboren. Een aantal jaren later, op 17 juni 1929 wordt Jacoba Hendrica Theresia van Veen geboren. De getuigen bij de aangifte op het gemeentehuis zijn de chef veldwachter Johannes Scheffers en de veldwachter Martinus Polder. Haar roepnaam is Coby.
Cornelis van Veen met zijn zoon voor de winkel omstreeks 1930. De twee aparte raamkozijnen hebben plaatsgemaakt voor een ruime winkelruit. Het uitgestalde assortiment biedt een ruime keuze.
Advertentie in de adresgids Veur-Stompwijk 1931.
De jaren die volgen lijken onbezorgd, maar voor het gezin van Veen zijn de jaren dertig een periode van diepe emotionele momenten. Op 9 januari 1931 wordt Arnoldus Everardus Jacobus geboren, hij overlijdt op slechts 2-jarige leeftijd. Coby helpt vanaf haar zevende nu en dan al in de winkel met het verkopen van een paar kousen. Op 21 mei 1933 wordt de derde zoon geboren, hij krijgt als eerbetoon de namen van zijn eerder overleden broertje. Het noodlot slaat hard toe als na jaren van slechte lichamelijke gezondheid Cornelis op 12 april 1935 op slechts 38-jarige leeftijd overlijdt. Enkele jaren later, op 9 oktober 1939, komt ook de derde zoon in Voorburg te overlijden. Anna Maria Catharina van Steenderen blijft achter met twee kinderen: haar zoon Jacobus Arnoldus Marie van 15 jaar en haar dochter Jacoba (Coby) Hendrika Theresia van 10. Door het overlijden van haar man in 1935 komt alles op haar schouders neer, zij is nu eigenaresse van de winkel en zakelijk gezien volledig verantwoordelijk.
De Venestaat is in de jaren twintig en dertig een hechte samenleving van ambachtelijke werklieden en middenstanders. Beroepen als wagenmaker, schilder, slager, boterhandelaar, melkslijter, schoenmaker, kastelein, metselaar en brandstofhandelaar zijn in de omgeving van de Venestraat in ruime mate vertegenwoordigd. Iedereen kent elkaar. Uit het adresboek uit 1931 blijkt dat sommige bedrijven in de Venestraat een telefoonaansluiting hebben. Schoenmaker Arnoldus Vermeer van de Venestraat 30 heeft telefoonnummer 50, bakker P.J. Roodenrijs (op nummer 23) heeft telefoonnummer 57, J. van Haastrecht (de rijwielreparateur, Venestraat 73) heeft telefoonnummer 33. Een particuliere telefoonaansluiting kostte in 1906 25 gulden per jaar en de gesprekskosten bedragen 25 cent per gesprek. Opmerkelijk: het adres Venestraat 35 is een benzinebewaarplaats is! Gelegen pal naast de winkel van Van Veen.
Het is de tijd van het geratel van karrenwielen en paard en wagen door de straat. Men maakt voor het uitventen van goederen ook gebruik van een hondenkar. Voor deze vorm van vervoer moet de eigenaar aan de gemeente wel hondenbelasting betalen. De eerste automobiel voor zakelijk gebruik die medio jaren twintig door de Venestraat rijdt is waarschijnlijk die van de banketbakkerij P.J. Roodenrijs van de Venestraat 23. In 1930 viert dokter Piet Huijser (Venestraat 22-24) zijn 40-jarige ambtsjubileum als huisarts. De heer Huijser had in 1918 al een telefoonaansluiting.
Het is midden in de oorlogsjaren, als de 14-jarige Coby samen met haar grote broer hun moeder gaat helpen met het runnen van de winkel. Zij zit dan op de huishoudschool in Den Haag, maar vanwege de oorlogsdreiging en bombardementen wordt dit te gevaarlijk. In de oorlog is er geen textiel meer en bestaat het assortiment grotendeels uit huishoudelijke artikelen. In april 1951 wordt de winkel grondig verbouwd, maar het zo vertrouwde assortiment blijft: van breiwerk, dames- en herenslips, heren flanellen (lange hemden met korte mouwen voor de winterdagen) en lange onderbroeken tot 'Cross your heart'-bh’s, overhemden, nachtkleding, knopen, ritsen, wol en borduurgaren. Haar broer gaat achterin de winkel meubelen en vloerbedekking verkopen Het soms ouderwets aandoende degelijke assortiment vindt veel aftrek in de wijde omgeving. Het is was in de hoogtijdagen vaak zo druk dat Coby - zoals zij dat zelf zo treffend zei - 'niet eens toekwam aan het middageten'.
Plattegrond bouwaanvraag 1951. De voorgevel/ingang en de indeling worden aangepast aan de moderne tijd, De komende 63 jaar zal dit interieur nauwelijks wijziging ondergaan. (Bron: bouwarchief gemeente Leidschendam-Voorburg)
De jaren gaan voorbij, en de ondernemers in de Venestraat voelen langzamerhand meer concurrentie van de Damlaan en de in april 1958 geopende weekmarkt op het Damplein. Als in 1971 ook nog het winkelcentrum 'Leidsenhage' wordt voltooid zorgt dit toch voor de nodige financiële kopzorgen bij de winkeliers in de Venestraat. Maar de manufacturenwinkel van Coby blijft klandizie trekken, haar enige 'concurrent' is Dunselman op de Damlaan 1. Als het pand van Dunselman in 2007 wordt gesloopt merkt Coby zelfs dat ze er klanten bij krijgt. De heer Dunselman, zelf afkomstig uit een textielfamilie (zijn vader had een textielzaak in Vreeswijk) heeft zelf ook tot hoge leeftijd achter zijn toonbank gestaan.
Advertentie uit het adresboek van Leidschendam 1964.
In september 1987 doen twee mannen met een Engelse nationaliteit een poging de winkel van Coby te overvallen, maar twee buurtbewoners reageren direct en de twee overvallers worden aangehouden. Coby is dankbaar voor de hulp en blijft er nuchter onder: 'Het is toch wat tegenwoordig, vroeger deden ze dat soort werk ’s nachts.'
Artikel in Het Krantje van 24 september 1987.
In 1998 bestaat de winkel 75 jaar, Coby runt de zaak al jaren alleen. De buurt laat dit jubileum niet zomaar voorbij gaan. Er wordt een verrassingsfeestje georganiseerd, er hangen vlaggen in de Venestraat en het Achterom. De hele straat komt op bezoek en voor hapjes en drankjes wordt gezorgd. In de winkel zijn diverse aanbiedingen en bij besteding van bepaalde bedragen kan men een gratis theedoek, keukendoek of badhanddoek met washandjes verdienen. Coby, inmiddels 69 jaar, denkt er niet over om te stoppen. Achter de geraniums zitten is niets voor Coby.
Interieur winkel Venestraat 37.
Het uitgebreide assortiment.
Coby moet lijdzaam toezien hoe de Venestraat verandert. In de jaren die volgen neemt niet alleen de klandizie maar ook haar gezondheid af. Naast haar bezigheden in de winkel zien we haar ook als trouwe bezoekster in de Petrus en Pauluskerk aan de Sluiskant, waar zij de dienst bijwoont en in het dienstencentrum koffie drinkt. De buurt is haar altijd trouw gebleven. In geval van nood kon ze gebruik maken van een speciaal elektrisch belletje dat in verbinding stond met haar buurman. Na twee keer te zijn overvallen gaat de winkel alleen nog maar op afspraak open. Op 5 oktober 2012 neemt Coby op advies van haar familie afscheid van haar winkel. De vele vrienden, buurtgenoten en bekenden komen nog een keer langs om samen met haar herinneringen op te halen en onder het genot van een hapje en een drankje gebruik te maken van de aanbiedingen in de winkel.
Maar zoals enigszins te verwachten viel, was Coby de volgende dag gewoon weer open. Ze was toen 83 en keek terug op een werkzaam leven en de dierbare herinneringen die het leven haar heeft gebracht. Ze heeft ruim 75 jaar achter de toonbank gestaan en de winkel was haar leven geworden. Twee jaar later, op 29 december 2014, overleed Coby op 85-jarige leeftijd. Met haar overlijden verloor de Venestraat zijn laatste winkeldochter en met haar kwam een einde aan een stukje lokale geschiedenis.
Op dinsdag 17 februari 2015 is de winkel voor de allerlaatste uitverkoop nog één keer geopend. De winkel waarin kwaliteit altijd hoog in het vaandel stond heeft 92 jaar bestaan.
Idsard Bosman
Terug naar overzicht
